ТҮРКІСТАН: БАҚ ӨКІЛДЕРІ ЖАҢА ТҰҚЫМБАҚТЫҢ ЖҰМЫСЫМЕН ТАНЫСТЫ

Өңір басшысы Дархан Сатыбалдының бастамасымен заманауи тұқымбақ құру мақсатында, облыстық табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасына қарасты орман шаруашылығы мекемелерінің мамандары Ресей, Өзбекстан мемлекетіне және еліміздің басқа да облыстарына барып, тәжірибе алмасқан болатын. Бүгінде көшет түрлерінің санын арттыру бағытында екіжақты келісімшарт түзіліп, тиісті жұмыстар жүргізілуде.

Ордабасы ауданында орналасқан замануи үлгідегі тұқымбақ 5 гектар аумақты алып жатыр. Онда өсіріліп жатқан ағаштардың басым бөлігін терек, сириялық гибискус, раушан, жиде, емен, каштан, шаған, үйеңкі, тұт, бозарша, легустра, айлант, катальпа, қарағаш, туя және өзге де ағаштар құрайды.

Бадам орман және жануарлар әлемін қорғау жөніндегі коммуналдық мемлекеттік мекемесінің жер көлемі – 33559 гектар. Оның орман мен көмкерілгені – 13515 га. Орман қоры жері Бәйдібек, Ордабасы, Төлеби, Сайрам аудандары мен Шымкент қаласында орналасқан.

Қазіргі таңда көшеттердің сұранысы көбейгеніне байланысты тұқымбақ 3 жерде уақытша ұйымдастырылып отыр. Оның жалпы көлемі – 10,5 га. Орман тұқымбағында жалпы 25-ке жуық түрлі ағаш-бұта көшеттері өсірілуде. Көшеттерді егу және себу жұмыстары кезең-кезеңімен атқарылып келеді. Өткен жылы тұқымбақтан 70 мың түп көшет Сайрам, Ордабасы аудандарына босатылды. Биыл 100 мың түп көшет босату жоспарлануда. 2024 жылы мекемеде орман ағаштарының әртүрлі тұқымдарын жинау 2400 кг жоспарланған. Бүгінгі таңда 100 кг қарағаш тұқымы жиналды.

Түркістан облысында жыл сайын жасыл белдеуі мен орман қоры аумақтары ұлғайып келеді. Алдағы уақытта да облыстағы тұқымбақтардың аумағын кеңейту жоспарлануда.

Жалпы облыс көлемінде орман тұқымбақтарының көлемі 253 гектар. Оның 14-і типтік заманауи питомниктерде (оның ішінде 10 жылыжай) және мәдени орман алқабына егілетін көшеттер дайындауға аумағы 350 га құрайтын 10 уақытша питомникте 35 миллионнан астам ағаш көшеттері өсірілуде. Көшеттер санын 50-60 миллионға жеткізу жоспарланып отыр.

Еске сала кетейік, Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев орман қорында 2 млрд және елдімекендерде 15 млн ағаш егу туралы тапсырманы 2020 жылғы Жолдауында берген болатын. Осыған орай облыстың орман қоры жерлеріне 2021-2025 жылдары 110 мың гектарға 170,0 млн көшеттерін егу бойынша Экология министрлігімен Кешенді жоспары, елді мекендерге 1,5 млн. көшеттерді егу бойынша аймақтық жоспар келісіліп, бекітілген. Кешенді жоспарға сәйкес, 2021-2023 жылдарда 51,6 мың гектар жерге, 78,0 млн. түп көшет егіліп, жоспар орындалды. 2024 жылы 27 500 га жерге – 43 149 түп, 2025 жылға 31 610 га жерге – 52 079 мың түп ағаш отырғызу жоспары орман қоры жерлерінде (Шардара, Отырар, Созақ, Жасыл аймақ) атқарылады.

Бұдан бөлек өңір басшысының тапсырмасына сәйкес, облыстың елді мекендерін көгалдандырудың 2022-2024 жылдарға арналған іс-шара жоспары бекітілген. Статистикалық мәліметтерге сәйкес, облыстағы 852 елді мекеннің 90%- ын көгалдандыру үшін 4 миллионнан астам көшет отырғызу жоспарланып, жұмыстар атқарылуда. Биыл көктем айында 522 935 көшет егу жоспарланған. Бүгінгі таңда 483 935 түп көшет отырғызылды. Күзгі науқанға 515 935 түп көшет егу көзделуде.

2024 жылдың көктем айларында аудан, қала әкімдіктеріне аумақтардың көркін кіргізу мақсатында 50 мың түп әртүрлі гүлді ағаш көшеттері егілді. 2024 жылы күзде 2025 жыл көктемде 200 мың түп роза гүлінің және сириялық роза көшеттері тегін үлестіріледі.