Полигон зардабын халық ұмытпайды!

Әлемдік қауымдастықтың бейбітшілігі мен қауіпсіздігінің пайдасына шешім қабылдаған ядролық арсеналдан құтылған елді елестетіп көріңізші. Дәл осындай батырлық қадамды әділдік пен ынтымақ, бірліктің арқасында Қазақстан Республикасы жасаған еді. Биылғы жылы Қазақ халқының даналығы мен жауапкершілігін бейнелейтін Семей ядролық полигонының жабылуының 33 жылдығы ерекше маңызға ие болып отыр.

Кеңес Одағы кезінде Семейде, Қазақстан аумағында ядролық сынақтар жүргізу үшін ядролық полигон құрылып, іске қосылды. Бұл қоршаған орта мен жергілікті тұрғындардың денсаулығы үшін елеулі зардабын тигізді. 1991 жылы тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан полигонды жабу және ядролық қарудан бас тарту туралы шешім қабылдады және мұндай қадамды қабылдаған әлемдегі алғашқы елдердің бірі болды.

Халықаралық ядролық сынақтарға қарсы іс-қимыл күнінде Семей ядролық сынақ полигонының ардагерлері Чернобыль атом электр станциясындағы апат салдарын жоюға қатысушылардың ескерткішіне гүл шоқтарын қойды. Тараздағы Бауыржан Момышұлы атындағы Жеңіс саябағында өткен салтанатқа ондаған жамбылдықтар келді. «Чернобыль-Семей» Жамбыл қоғамдық бірлестігі» қоғамдық бірлестігінің төрағасы Шынарбек Раисбековтың айтуынша, біздің өңірде Семей ядролық полигонының 200-ге жуық ардагері қалды. Олардың әрқайсысында бірінші немесе екінші топтағы мүгедектік бар. Мемлекет тарапынан оларға қолдау көрсетілуде, соның ішінде елдегі әртүрлі маңызды күндерге материалдық көмек те көрсетеді.

— 1949 жылдан бері жарылыстар жүргізілген Семей ядролық полигоны 33 жыл бұрын жабылды. Жарылыстардың күші Хиросимадағы ядролық жарылыстың күшінен екі жарым мың есе көп болды. Полигонның эпицентрінде тұратын көптеген адамдар жұқтырған, әлі күнге дейін балалар, полигон ардагерлерінің немерелері, аурулары мен паталогиялары бар. Флора мен фауна нашарлап, Семей қаласының тұрғындары ғана емес, Павлодар, Қарағанды, Шығыс Қазақстан, Жезқазған облыстарының тұрғындары да радиацияға ұшырады. Полигонда 40 жыл сынақтан өткеннен кейін Қазақстан ядролық қаруды пайдаланудан толық бас тартып, Ядролық қарусыз держава болуға шешім қабылдады. Кейінірек, 29 тамызда БҰҰ Бас Ассамблеясы Ядролық сынақтарға қарсы халықаралық іс — қимыл күні деп жариялады, — деп еске салды «Чернобыль одағы» Жамбыл облыстық қоғамдық бірлестігінің төрағасы Фарит Ғалиев.

— Мен қазір 58 жастамын, ол кезде 18 жаста едім, Семей қаласында әскерде қызмет еттім. Біз қайда қызмет етуді таңдамадық, бұйрықпен полигонға жіберді.  Біздің құрылысшы оқтұмсықтар үшін штольни дайындады. Әрине, қызмет еткен жылдар менің денсаулығыма әсер етті, бірақ бақытымызға орай, радиация балалар мен немерелерге әсер еткен жоқ. Қазір бүкіл әлемдегі адамдар соғыстар мен ядролық сынақтарға қарсы бірігуі керек, Семей трагедиясы ешқашан қайталанбасын! — деді қатысушы ардагерлердің бірі Мақсұт Ысқақов.

(Жалғасы бар)

Шаргүл Қасымханқызы