Жаңашылдық пен дәстүр үйлесімін қалай жүзеге асырамыз?

Қазіргі жастар мен қоғам арасында дәстүр мен жаңашылдықтың арасындағы үйлесімділік – өте маңызды мәселе. Жаһандану үдерісінде ұлттық құндылықтарды сақтап қалу маңызды болғанымен, олардың заманауи өмірге қалай бейімделетіндігі де басты мәселе. Ұлттық дәстүрлер мен жаңашылдықты үйлестіре отырып, біз өзіміздің мәдени мұрамызды жоғалтпай, оны қазіргі заманның талаптарына сай қайта жаңғырта аламыз. Мысалы, дәстүрлі музыка мен өнерді қазіргі заманғы технологиялармен үйлестіре отырып, жастар оны жаңа формада тұтынуға мүмкіндік алады. Ал ұлттық тілімізді сақтап, оны заманауи білім беру жүйесіне енгізу арқылы тек мұражайларда немесе кітаптарда ғана емес, күнделікті өмірде қолдануға болады. Ұлттық киімдер мен салт-дәстүрлер де жаңаша түсінікпен және шығармашылықпен қайта өркендеуі мүмкін. Мұндай жағдайда ұлттық құндылықтар «ескі» емес, қайта заманауи өмірдің бір бөлшегіне айналады.

 

Жаһанданған қоғамда ұлттық дәстүрлер мен құндылықтар:
«ескі» немесе «қазіргі заман талабына сай емес» пе?

Әлемде болып жатқан жаһандану процестері мәдениеттер мен халықтар арасындағы шекараларды жойып, біртұтас ғаламдық орта құруды мақсат етеді. Бұл өзгерістер көптеген жағынан қоғамға жаңа мүмкіндіктер мен көзқарастар ұсынады, алайда ұлттық дәстүрлер мен құндылықтарға қатысты сұрақтарды да бірге алып келеді. Қазіргі таңда жаһандану әсерінен кейбір ұлттық дәстүрлер мен құндылықтар «ескі» немесе «қазіргі заман талабына сай емес» деп қарастырылып, қоғам тарапынан қайта қарауға ұшырауда. Алайда бұл ұрпақтар арасындағы байланысқа, мәдениеттің сақталуына және ұлттық болмысқа қалай әсер етеді? Ұлттық құндылықтардың «ескірген» немесе «қажетсіз» деп танылуының түпкі себебі неде және бұл тенденция дұрыс па?

 

Жаһандану мен мәдени интеграция:
ұлттық құндылықтар еленбей қалды

Жаһандану, яғни әлемдік қоғамдастықтың бір-бірімен тығыз байланысуы, ақпараттық технологиялар мен экономикалық байланыстардың нығаюы, халықтар арасындағы мәдениет алмасуын жылдамдатты. Әлеуметтік желілер мен интернет арқылы әртүрлі елдер мен мәдениеттер арасындағы ақпараттар мен тәжірибелер оңай әрі тез таралуда. Бұл құбылыс, бір жағынан, мәдениеттердің өзара ықпалдасуын, білім мен тәжірибе алмасуды тиімді етеді, бірақ екінші жағынан, ұлттық мәдениетке жататын құндылықтарды, дәстүрлерді көлеңкеде қалдыруға әкелуі мүмкін.
Қазіргі заманғы жастар арасында «ғаламдық мәдениетке» бейімделу тренді басым болып отыр. Осыған байланысты ұлттық құндылықтар мен дәстүрлер кейде «ескі», «қазіргі заманға сай емес», «қарапайым» деп қабылдануы мүмкін. Мысалы, ұлттық салт-дәстүрлер мен ғұрыптар, киім кию, қоғамдағы рөлдер сияқты элементтер кейде «көнерген» немесе «модадан шыққан» деп саналып, жаңашылдықты қолдайтын жастар арасында еленбей қалатыны да бар.

 

Ұлттық құндылықтар мен дәстүрлердің сақталуы:
мәдени байлықты жоғалту қаупі

Ұлттық дәстүрлердің «ескі» немесе «қазіргі заман талабына сай емес» деп қарастырылуының бір жағымсыз әсері – мәдени байлықтың жоғалуы мүмкіндігі. Әрбір ұлттың дәстүрі мен құндылықтары оның тарихи және мәдени негізін құрайды. Оларды сақтау – халықтың өзінің бірегейлігін, тарихы мен рухани дүниесін қадірлеудің белгісі. Егер дәстүрлер мен ұлттық құндылықтар жаһандық трендтермен сәйкестендірілмей, қоғамда маңыздылығын жоғалтса, бұл ұлттың мәдени мұрасын жоғалтатыны анық.
Ұлттық тағамдар, ұлттық өнер, тіл, салт-дәстүрлер мен ғұрыптар сияқты элементтер белгілі бір ұлттың бет-бейнесі мен ерекшелігін қалыптастырады. Оларды сақтап, келер ұрпаққа жеткізу тек қана ұлттық мақтаныш емес, сонымен қатар әр халықтың өзіндік болмысын түсіну мен құрметтеу мәселесі. Егер бұл құндылықтар «ескі» деп танылып, елеусіз қалса, мәдени алмасу үдерісі барысында бұл байлықтар жоғалып, тек жаһандық мәдениеттің ықпалымен өмір сүруге мәжбүр боламыз.

 

Түйін:
Ұлттық дәстүрлерді сақтау мен жаңашылдықты
қабылдаудың өзектілігі

Жаһандану дәуірінде ұлттық дәстүрлер мен құндылықтардың «ескі» немесе «қазіргі заманға сай емес» деп қарастырылуы қоғамның өз тамырынан алыстап, әлемнің мәдениетіне еркін енуге деген ұмтылысы болып табылады. Алайда бұл ұрпақтардың өз болмысын жоғалтуына әкелуі мүмкін. Ұлттық құндылықтар тек өткеннің мұрасы емес, бүгінгі өмірдің ажырамас бөлігі ретінде қарастырылуы керек. Жаңашылдық пен дәстүрдің үйлесімділігі – бұл тек мәдениетті сақтау ғана емес, оны қазіргі заман талабына сай дамыту, жаңа қырынан көрсету деген сөз.
Жастардың ұлттық құндылықтарға деген көзқарасы тек әлемдік ақпараттық ағымдар мен жаһандану ғана емес, сол сияқты қоғамның әлеуметтік өзгерістеріне де тәуелді. Бұл ұрпақ жаңа дәуірдің талаптарына жауап беру үшін өз мәдениетін, тарихын, дәстүрін сақтай отырып, әлеммен үйлесімді өмір сүруге тырысуда. Бірақ бұл жолда жастардың өздерінің ұлттық құндылықтар мен жаңашылдық арасындағы тепе-теңдікті табуы өте маңызды.
Қазіргі жастардың ұлттық құндылықтарға деген көзқарасы қоғамның болашағына үлкен әсер етеді. Егер біз өз ұрпағымызға ұлттық құндылықтарды дұрыс түсіндіріп, оны қазіргі заманмен үйлестіре алсақ, онда бұл ұрпақ өз мәдениетін жаңаша бағытта дамытып, әлемге таныта алады. Ұлттық құндылықтар мен жаңашылдықты біріктіріп, жастардың жаңа көзқарас қалыптастыруына жағдай жасау – ұлттың болашағын қамтамасыз ету үшін ең маңызды қадамдардың бірі. Тіптен бұл өзекті мәселені мемлекеттік тұрғыдан қолдау қажет деп ойлаймыз.

Ұлттық дәстүрлер мен құндылықтарды сақтай отырып, оларды жаңаша бағытта қалыптастыру арқылы біз жаһандық мәдениетке өз үлесімізді қоса аламыз. Сондықтан, ұлттық құндылықтарды «ескі» немесе «қазіргі заман талабына сай емес» деп қарастырудың орнына, оларды жаңашылдықпен ұштастырып, болашақ ұрпаққа жеткізуіміз қажет.

Іңкәр БИТИМОВА