Күлімдеп амандасатын, пара алмайтын Жапоннан үлгі ал!

Тұйық саясатты ұстанушы ел әрі халқының мінезі де тұйық деп танылған Жапонияда сырттан келгендер үшін белгілі бір кәсіптің тұтқасын ұстау ең бір қиын мәселе деп қарастыратын боларсыз. Бірақ бұл жалған ақпарат. Шын мәнінде белгілі бір ережелерді сақтай отырып, сол елдің нарығын жақсылап зерттесеңіз күншығыс елінде де өз кәсібіңізді дөңгелете аласыз. Ең бастысы ағылшын, жапон тілдерін жақсы білсеңіз, тіл сауаттылығы да сізге даңғыл жол ашады.

Жапон елінде ауылшаруашылығы кенжелеп қалған салаға жатса да, бұл ел экономикасында айтарлықтай роль атқармайды. Есесіне халқының көп бөлігі қаладағы ірі және кіші кәсіпорындарда еңбек етеді және бұл ел экономикасының дамуында үлкен маңызға ие. Дереккөздерге сүйенсек, елдегі ірі және шағын кәсіпорындардың саны 95 % (кей ақпарат көздерінде 50%), ал ондағы жұмысшылардың саны жалпы 75 %-дан асады. Бұл жеке кәсіппен айналысу өте қарқынды дамығанын көрсетеді. Шағын және орташа кәсіпорындарды қаржыландырумен несие кооперативтері айналысады.
Егер шетелдік кәсіпкер Жапонияда қандай кәсіппен айналысатынын білмесе, сұранысқа ие мамандықтарға сүйеніп өз ісін бастауына болады. Мәселен, шағын кәсіпте мейрамхана кәсібі немесе жапондардың ұлттық киімдері кимоноға арналған текстиль өндірісімен де айналысу өте тиімді болып келеді. Ірі кәсіпке келетін болсақ, машина өндірісі мен транспорт кәсібін тандау өз нәтижесін бермек. Жалпы алғанда, шағын кәсіпте сауда-саттық, қоғамдық тамақтандыру, көлік құрылысы және құрылыс салалары жақсы дамыған.
Шетелдік кәсіпкерлер өз кәсібін қарапайым тілмен айтқанда үш түрлі жолмен тіркей алады:
1. Кабусики кайся, яғни, акционерлік қоғам;
2. Юген кайся, жауапкершілігі шектеулі серіктестік;
3. Ситэн, бас компанияның филиалы.
Мемлекет шетелдік кәсіпкерлерге ерекше тосқауылдар мен шектеулер қоймаса да, компанияны тіркету үшін белгілі бір қиындықтардан өтуге тура келеді. Мәселен, тіркеу барысында құжат иесінің азаматтығы болмаса немесе туристік виза алмаса яки тіркелгенін растайтын құжатқа ие болмаса, қажетті мөрді ала алмайды. Өз кезегінде кәсіпкерге әр құжатқа қол қойып, бекітуіне тура келеді. Бұл кәсіпті тіркеу жұмыстарында үлкен қиындықтар туғызады. Себебі әр құжатқа қол қойған сайын оны куәландыруға тура келеді. Және нотариуспен куәландыру тек компания иесінің елінде, яғни Жапонияда жүзеге асырылуы тиіс.
Кейбір кәсіпкерлер белгілі бір қиын-дықтардан қашу үшін компанияны тіркеу, арыз жазу секілді мәселелерді Жапониядағы осы саладан хабары бар және ағылшын тілін жетік білетін заңгер, бухгалтер секілді мамандарға тапсыруды жөн көреді. Тиімді жақтарының бірі, егер бас компания Жапонияда орналасса, филиал ашу барысында салық жүйесінде кездесетін мәселелермен бас қатырып жатпайсыз.
Жапон компанияларында жұмысшының жұмыстан кетуі өте сирек кездесетін жағдай. Оның бірден-бір себебі жұмыс беруші әр жұмысшыны сөзбен ғана жігерлендіріп қой-май, оның кәсіби шындалуына жеткілікті қаржы құюда аянып қалмайды. Жұмысшы-ның кәсіби шындалуы қызметтік өсу мен жалақының көтерілуіне анық баспалдақ болып табылады.
Келіссөздерді асқан шеберлікпен жүргізу, одан нәтиже ала білу мен еңбекқорлық жапон халқының бойынан табылатын күшті қасиеттер болып есептеледі. Жапонияда өз кәсібіңізді ашқыңыз келсе кәсіби біліктілігіңізден бөлек тұлғалық қасиеттерді дамытуға аса көңіл бөлгеніңіз жөн.
Жапондық серіктесіңізбен кездесетін болсаңыз, визиткаңызды ұмытпағаныңыз жөн. Жапондықтар үшін визитка жеке куәлікпен тең. Жапондықтар үшін сыйластықтың белгісі қол алысу емес, бас иіп амандасу болып табылады.
Үнемі кешігіп жүретін халқымыз үшін күншығыс елінің өкілімен серіктес болу барысында «ұқыптылық», «дәлділік», орысша айтқанда «пунктуальность» секілді қасиеттерді қайта дамытуына тура келеді. Немесе серіктесіңізге кездесуге кешігіп келетініңізді алдын ала ескертіп қойғаныңыз дұрыс. Жапондық серіктесіңіздің көңілінен шығамын деп арнайы сыйлықтар жасаудан алыс болыңыз. Өкінішке қарай, елімізде қалыпты жағдайға айналған бұл «синдром» серіктесіңіздің ойынан шықпай қалуы бек мүмкін.
Біздің елімізде де шағын және ірі кәсіппен айналысуға талап-тілек білдірушілердің қарасы күннен-күнге артып келеді. Дамыған елдермен тәжірибе алмасу, пайдамызға жарар білімін саралап алу теңіздің түбіндегі інжу-маржанды сүңгіп теріп алумен тең, үлкен ыждаһаттылық пен талмай еңбек етуді талап етеді. Кәсіп жасауды қолға алып, үлкен қызығушылық танытып отырған біз секілді жастарға Ахметбек Нұрсила, Аманжол Рысмендиев секілді қазақ жастарының өз жерінде өзіне қожа болып, кәсіби сауаттылығын ашуына үлкен еңбек сіңіріп отырған тұлғалардан бастап дүниежүзінің іскерлік әлеміне бойлау артық шаруа болмайды.

Сәттібаева Гүлзат